กุ้งเครย์ฟิช อุตสาหกรรมอาหารศักยภาพของจีน

ปัจจุบันกุ้งเครย์ฟิชหรือว่าล๊อบสเตอร์น้ำจืด (小龙虾 Xiao Longxia) กำลังได้รับความนิยมในตลาดจีนเป็นอย่างมาก อินฟลูเอนเซอร์หลายรายรวมถึงนักท่องเที่ยวจีนจากเมืองต่างๆ หลายหมื่นคนแห่กันไปเข้าร่วมงานเทศกาลกุ้ยเครย์ฟิช ประจำปีที่จัดขึ้นในเมืองซูหยี มณฑลเจียงซู ซึ่งผู้คนตั้งใจเดินทางมาชิมเมนูกุ้งเครย์ฟิช โดยเฉพาะ งานเทศกาลกุ้งเครย์ฟิชนี้จัดขึ้นมาแล้ว 24 ครั้ง เมืองซูหยีเป็นศูนย์กลางการผลิต เนื่องจากกำลังการผลิตและแปรรูปกุ้งเครย์ฟิช ติดอันดับ 1 ของจีนติดต่อกันมา 9 ปี จนทำให้เมืองซูหยีได้รับการขนานนามว่าเป็นเมืองหลวงแห่งเครย์ฟิช ซึ่งไม่เพียงแต่ผลิตในประเทศหรือชุมชนเท่านั้น ยังมีการส่งออกไปต่างประเทศด้วย เมืองซูหยีมีกำลังการผลิตและแปรรูปงเครย์ฟิชมากกว่า 40,000 ตัน/ปี และมีการจ้างงาน/แรงงานในอุตสาหกรรม 200,000 คน ขณะเดียวกัน ปี 2023 มูลค่าการค้ากุ้งเครย์ฟิชของเมืองซูหวีสูงถึง 3,600 ล้านหยวน กุ้งเครย์ฟิชมีถิ่นกำเนิดในทวีปออสเตรเลีย ลักษณะเฉพาะกุ้งเครย์ฟิชชนิดนี้มีก้ามใหญ่ เรียบไม่มีหนาม ตัวผู้มีแถบสีแดงที่ปล้ายก้ามด้านนอก      มีรูปร่างสีสันโดดเด่น รสชาติเหมือนปูผสมกั้ง แต่มีความแตกต่างจากกุ้งทั่วไป นิยมเลี้ยงเป็นสัตว์เศรษฐกิจในหลายประเทศ ตอนนี้จีนได้นำมาปรุงเป็นเมนูจานเด่นเห็นบนโต๊ะอาหารในร้านค้าต่างๆ หรือตามภัตตาคารระดับหรูหลายร้าน การจัดเทศกาลกุ้งเครย์ฟิชสามารถสร้างรายได้และให้เกิดเศรษฐกิจหมุนเวียนให้กับจีนเป็นอย่างมาก ระหว่างการจัดงานมีการจัดกิจกรรมหลากหลายเพื่อส่งเสริมการบริโภค และเป็นจุดขายที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทั่วจีน รวมนักท่องเที่ยวจากต่างชาติด้วย

หลายปีที่ผ่านมา ธุรกิจกุ้งเครย์ฟิชของจีนได้รับการพัฒนาอย่างรวดเร็ว พร้อมกับการยกระดับเทคโนโลยีการเลี้ยงและเพาะพันธุ์ กำลังการผลิตกุ้งเครย์ฟิชมีการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ในขณะเดียวกัน การแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชก็ได้รับการพัฒนาอย่างมีเสถียรภาพ สามารถกระตุ้นความต้องการทางตลาดและสร้างความกระตือรือร้นในการเพาะเลี้ยงกุ้งเครย์ฟิชมากยิ่งขึ้น ปัจจุบันเกิดโมเดลธุรกิใหม่“กุ้งเครย์ฟิช+การท่องเที่ยว”กำลังได้รับความนิยมในตลาดจีน และได้สร้างเมนูกุ้งเครย์ฟิชหรือแบรนด์กุ้งเครย์ฟิชหลายแบรนด์ ซึ่งสามารถกล่าวได้ว่า อุตสาหกรรม       กุ้งเครย์ฟิชกลายเป็นอุตสาหกรรมสัตว์น้ำที่มีศักยภาพสูงสุดและมีห่วงโซ่วอุปทานครบคันมากที่สุด และมีบทบาทสำคัญต่อการส่งเสริมพัฒนาเศรษกิจด้านการประมง ยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวเกษตรกร และได้รับการสนับสนุนจากการะทรวงเกษตรและประมุงแห่งชาติจีนเป็นอย่างมาก มีข้อมูลแสดงให้เห็นว่าปี 2023 จีนมีพื้นที่เพาะเลี้ยงกุ้งเครย์ฟิชขนา 29.5 ล้านหมู่ (ประมาณ 19,676 ล้านตารางเมตร) กำลังการผลิต 3.16 ล้านตัน เพิ่มขึ้นจากปี       ที่ผ่านมาร้อยละ 5.36 และ 9.35 ตามลำดับ ซึ่งการเลี้ยงกุ้งเครย์ฟิช ครองสัดส่วนการเลี้ยงสัตว์น้ำจืดของจีนร้อยละ 9.26 โดยกุ้งเครย์ฟิชส่วนใหญ่ถูกเพาะเลี้ยงในนาข้าว นารากบัว หรือฟาร์มน้ำจืด โดยนิยมเพาะเลี้ยงในนาข้าวเป็นหลัก ซึ่งมีผลผลิตกุ้งเครย์ฟิชจากนาข้าวครองสัดส่วนร้อยละ 87 ของผลผลิตทั้งหมด มณฑล 5 แรกที่มีการเพาะเลี้ยงกุ้งเครย์ฟิชมากที่สุด ได้แก่ มณฑลหูเป่ย อานฮวย หูหนาน เจียงซูและเจียงซี ซึ่งผลผลิตของ 5 มณฑลดังกล่าวมีสัดส่วนการผลิตกุ้งเครย์ฟิชทั้งหมดร้อยละ 90.50

การแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชในปัจจุบันของจีนสามารถแปรรูปได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนำกุ้งเครย์ฟิชมาปรุงสดแล้ว ยังมีการแปรรูปเป็นสินค้าหลากหลายด้วย เช่น กุ้งเครย์ฟิชพร้อมรับประทาน กุ้งเครย์ฟิชปอกเปลือกแช่แข็ง เครื่องปรุงรสกุ้งเครย์ฟิช นอกจากนี้ ยังมีการแปรรูปและผลิตสินค้าที่เกี่ยวข้องด้วย เช่น อาหารสัตว์สำหรับกุ้งเครย์ฟิช อุปกรณ์ที่ใช้กับการรับประทานกุ้งเครย์ฟิช เรือหรืออุปกรณ์เพาะเลี้ยง เป็นต้น มีข้อมูลเปิดเผยว่าปี 2023 จีนได้นำกุ้งเครย์ฟิชมาแปรรูปมีปริมาณ 1.42 ล้านตัน เพิ่มขี้นจากปีที่แล้วร้อยละ 15.24 การแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชมีสัดส่วนร้อยละ 44.36 ของจำนวนผลผลิตทั้งมหมด มณฑลที่มีกำลังการแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชส่วนใหญ่เป็นมณฑลที่เพาะเลี้ยงกุ้งเครย์ฟิช ได้แก่ มณฑลหูเป่ย หูหนาน อานฮวย เจียงซูและเจียงซี โดยเฉพาะมณฑลหูเป่ยมีโรงงานแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชเป้นจำนวนมาก สร้างมูลค่าการแปรรูปกุ้งเครย์ฟิชได้มากกว่า 1,800 ล้านหยวนต่อปี

ตั้งแต่ปี 2015 เป็นต้นมาพร้อมกับการแพร่หลายของการใช้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียไม่ว่าจะเป็นการส่งเสริมการขายด้วยการแชร์ประสบการณ์การบริโภคของเหล่าอินฟลูเอนเซอร์/KOL หรือสาธิตวิธีการรับประทานในห้อง Live streaming ต่างดึงดูดและเป็นแรงกระตุ้นการใช้จ่ายกับสินค้ากุ้งเครย์ฟิช เช่น ช่วงเทศกาลช็อปปิ้งทางออนไลน์ วันที่ 11 เดือน 11 มีหลายร้านค้าสามารถจำหน่ายผลิตภัณฑ์กุ้งเครย์ฟิชได้กว่า 2 แสนชิ้นภายใน 1 วัน นอกจากนี้หลายเมืองก็ได้มุ่งมั่นเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันการค้าธุรกิจกุ้งเครย์ฟิชทางออนไลน์ของตน เช่น เมืองซูหวี มณฑลหูเป่ยได้ก่อตั้งศูนย์การค้าและแพลตฟอร์ม E-commerce ของกุ้งเครย์ฟิชโดยเฉพาะ โดยนำรูปแบบ “ฟาร์มกุ้งเครย์ฟิช+ศูนย์คัดเลือกและบรรจุ+ศูนย์กระจายสินค้า”อย่างครบวงจร ในการจำหน่ายกุ้ง    เครย์ฟิชทางออนไลน์ สามารถส่งสินค้าในเมืองภายใน 30 นาที หรือส่งไปยังเมืองอื่นไม่เกิน 2 วัน ทำให้ผู้บริโภคชาวจีนนิยมสั่งซื้อสินค้ากุ้งเครย์ฟิชทางออนไลน์มากขึ้น เนื่องจากมีความรวดเร็วในการจัดส่ง สามารถรักษาความสดและรสชาติ และมีราคาเหมาะสม นอกจากส่งเสริมการขายทางออนไลน์แล้ว ยังมีการจัดกิจกรรมหรือเทศกาลกุ้งเครย์ฟิชตามท้องถิ่นต่างๆ ด้วย เพื่อให้ โมเดล“กุ้งเครย์ฟิช+การท่องเที่ยว”เกิดประโยชน์สูงสุด เมืองซูหวี มณฑลเจียงซู เมืองเฉียนเจียง มณฑลหูเป่ย เมืองจือหยาง มณฑลเสฉวน เมืองหยูไถ มณฑลซานตุ้ง เมืองกุ้ยผิง เขตฯ กว่างซี และเมืองอื่นๆ ในทุกปีได้ดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้าร่วมเทศกาลกุ้งเครย์ฟิชมากกว่า 82 ล้านคน และ Key Word เกี่ยวกับกุ้งเครย์ฟิชถูกส่งต่อกว่า 160 ล้านครั้ง สร้างมูลค่าทางการค้ามากกว่า 180 ล้านหยวนต่องาน

ปัจจุบันเมนูกุ้งเครย์ฟิชกลายเป็นอาหารยอดนิยมในหมู่ชมชนชาวจีน ซึ่งเดิมเป็นอาหารที่ได้รับความนิยมเพียงแค่กลุ่มคนไม่มาก และช่องทางการจำหน่ายสินค้ากุ้งเครย์ฟิชปัจจุบันมีทั้งรูปแบบออนไลน์และออฟไลน์ การที่กุ้งเครย์ฟิชมีคุณลักษณะเป็นอาหารยามว่างของชาวจีน ส่งผลให้ผลลัพธ์การบริโภคกุ้งเครย์ฟิชเป็นเมนูในร้านอาหารยามค่ำคืน โดยมีวัฒนธรรมการรับประทานกุ้งเครย์ฟิชแพร่หลายในหมู่ชุมชนว่า “กินกุ้งเครย์ฟิช ดื่มเบียร์ คบเพื่อนกัน”มณฑลหูเป่ยที่มีร้านค้าเกี่ยวกับกุ้งเครย์ฟิช จำนวนกว่า 10,000 ร้าน นอกจากนี้ การพัฒนาธุรกิจบริการ Delivery ก็นำมาโอกาสการพัฒนาการค้ากุ้งเครย์ฟิชเช่นกัน ปัจจุบันนี้ลูกค้าสามารถรับประทานกุ้งเครย์ฟิชได้ทั้งในร้านหรือส่งไปถึงบ้าน มีข้อมูลระบุว่า กุ้งเครย์ฟิชเป็นสินค้ามีฤดูกาลเช่นกัน ช่วงเดือนเมษายน – สิงหาคม เป็นช่วง High-Season ซึ่งเดือนพฤษภาคม – มิถุนายน มียอดการหน่ายสูงสุด กลุ่มคน Gen Z (เกิดหลังปี 1995) เป็นกลุ่มลูกค้าหลักในการใช้จ่ายสินค้ากุ้งเครย์ฟิช คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 60 ของผู้บริโภคทั้งหมด           มีผู้เชี่ยวชาญเปิดเผยว่า การพัฒนาธุรกิจกุ้งเครย์ฟิช สามารถแบ่งเป็น 3 ช่วง ได้แก่ ช่วงแรกสินค้ากุ้งเครย์ฟิชยังคงเป็นอาหารยามดึก เน้นขายตามร้านอาหารระดับทั่วไปเป็นหลัก ช่วงที่ 2 มีการลงทุนในธุรกิจกุ้งเครย์ฟิชเพิ่มขึ้น โดยก่อตั้งเป็นแบรนด์ใหญ่หรือร้านอาหารระดับพรีเมี่ยม เช่น ร้านหม้อไฟกุ้งเครย์ฟิช ช่วงที่ 3 ธุรกิจกุ้งเครย์ฟิช พัฒนาเป็นอาหารของทานเล่นที่รับประทานได้ทุกเวลาทุกสถานการณ์ เช่น สามารถรับประทานได้ที่บ้าน ที่ทำงาน หรือสถานที่ท่องเที่ยว เป็นต้น

สำหรับด้านนำเข้า/ส่งออกสินค้ากุ้งเครย์ฟิช ปี 2022 จีนได้ส่งออกกุ้งเครย์ฟิชปริมาณ 9,235 ตัน มูลค่า 130.48 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ส่วนจีนได้นำเข้ากุ้งเครย์ฟิชปริมาณ 189 ตัน มูลค่า 4.03 ล้านเหรียญสหรัฐฯ โดยจีนได้ดุลการค้าคิดเป็น 126.45 ล้านเหรียญสหรัฐฯ